Bevoordelen van echtgenoot bij erfenis

Wat is ‘langst leeft, al heeft’?

Iedereen heeft wel al eens gehoord over ‘langst leeft, heeft al’ of ‘langst leeft, al heeft’. De juridische term hiervoor is een verblijvingsbeding. Maar wat voor een beest is dat nu, en is het gevaarlijk?

Met zo’n verblijvingsbeding halen echtgenoten hun gemeenschappelijk vermogen uit de erfenis. Normaal gaat de helft van de gemeenschap in blote eigendom naar de kinderen en erft de langstlevende echtgenoot (enkel) het levenslange vruchtgebruik op die helft (naast de eigen helft in volle eigendom).

Door een ‘langst leeft, al heeft’-clausule in het huwelijkscontract gaat het ganse gemeenschappelijke vermogen in volle eigendom naar de echtgenoot. De kinderen erven (nog) niets. Zo’n ‘langst leeft, al heeft’-beding is echter achterhaald en fiscaal totaal niet interessant! 

Nadelen van verblijvingsbeding

Het is een gevaarlijk beestje, zo’n ‘langst leeft, al heeft’-beding… Het zorgt meestal voor familiale spanningen. Het kan er ook toe leiden dat je kinderen uiteindelijk amper iets erven doordat de langstlevende echtgenoot alles opgesoupeerd heeft (denk aan risicovolle investeringen, gok- of andere verslaving, een nieuwe liefde,…). Het is tenslotte fiscaal niet interessant: je betaalt te veel belastingen of successierechten! Hoe meer je erft, hoe groter het percentage belastingen (de hogere ‘schijven’). Je betaalt bovendien twee maal (erf)belastingen (successierechten) op hetzelfde. Eerst betaalt de langstlevende echtgenoot, en –wanneer deze overlijdt- moeten de kinderen op diezelfde goederen nogmaals belastingen betalen. Vadertje Staat sponsoren is niet de favoriete hobby van de meeste Belgen. Daarom wordt zo’n verblijvingsbeding meestal afgeraden (of geschrapt). 

Een verblijvingsbeding is nadelig voor kinderen, zeker voor niet-gemeenschappelijke kinderen. Deze laatste worden dan ook extra beschermd door de wetgever: lees verder om meer te weten te komen over de bescherming van stiefkinderen.

Alternatief: keuzebeding= beste manier om echtgenoot te bevoordelen

Om hoge of dubbele belastingen te vermijden wordt meestal een nieuwe versie van het langst leeft, al heeft-beding aangeraden door de notaris: het keuzebeding (of alternatief verblijvingsbeding). De echtgenoten voorzien op voorhand in het huwelijkscontract een aantal mogelijkheden voor de langstlevende wat hun gemeenschappelijk vermogen betreft.

Een keuzebeding of alternatief verblijvingsbeding is interessanter: zo kan de langstlevende echtgenoot na wat bedenktijd beslissen wat de beste oplossing is voor de erfenis, bijvoorbeeld enkel wat het spaargeld betreft kiezen voor volle eigendom en de onroerende goederen al zo veel mogelijk aan de kinderen laten.

Bescherming stiefkinderen

Tenslotte nog een belangrijke opmerking: Ten voordele van een tweede (of derde, of …) echtgenote of echtgenoot is het sowieso niet mogelijk om de wettelijke reserve of minimumerfenis van de kinderen uit een eerder huwelijk of relatie aan te tasten via huwelijksvoordelen.

Wanneer de overledene kinderen had, die niet gemeenschappelijk zijn met de echtgenoot, dan is een langst-leeft-al-heeft-beding of verblijvingsbeding niet mogelijk. De wettelijke reserve van de kinderen mag niet aangetast worden door een huwelijkscontract ten voordele van de stiefouder (artikel 1465 van het Burgerlijk Wetboek).

Dat is logisch: anders zou het patrimonium uit de familie kunnen verdwijnen. Kinderen zijn namelijk geen automatische erfgenaam van de stiefouder zoals van een langstlevende ouder.

Heb je een vraag die je graag vrijblijvend (en anoniem) aan een gespecialiseerdeadvocaat wil stellen? Wij brengen je graag in contact. Je kan hier zelf een advocaat zoeken of je kan de beste advocaat vinden via onze gratis tool.