Samenwonen of trouwen voor de erfenis

Overledene was niet gehuwd maar samenwonend: verschil voor erfenis?

Gehuwd, wettelijk samenwonen of feitelijk samenwonend: dat is niet ‘één pot nat’, zeker niet wanneer het om erven gaat!

Eerst en vooral is er een belangrijk onderscheid tussen wettelijk samenwonen enerzijds en ‘gewoon’, feitelijk samenwonen anderzijds. Partners die samenwonen zonder formaliteiten te vervullen, worden door de wet eigenlijk als vreemden van elkaar beschouwd (met een paar kleine uitzonderingen). 

Om wettelijk samen te wonen moet je een verklaring afleggen op de burgerlijke stand. Ook al doet de wetgever inspanningen om het statuut van gehuwden en dergelijke ‘geregistreerde’ samenwonenden naar elkaar toe te laten groeien, toch is er ook daar nog een wezenlijk verschil.

Samengevat: gehuwden zijn beter beschermd. Ook op het gebied van de erfenis. Lees verder om er meer over te vernemen.

Erfenis feitelijk samenwonende

Feitelijk samenwonenden erven NIETS van elkaar, tenzij er een testament gemaakt is! Ook al ben je jaren samen, de erfenis (bv. helft van de woning) gaat naar de familie en niet naar de partner. Zeker bij gezamenlijke aankoop van een woning moet de langstlevende partner dus beschermd worden, bv. met een tontinebeding.

Als een feitelijk samenwonende dankzij het testament van de partner toch iets erft, kan dat niet onbeperkt. Dit komt door hetgeen de kinderen of ouders van de overleden partner volgens de wet minimaal moeten erven. Bovendien moet/moest een louter feitelijk samenwonende partner in principe hoge successierechten of erfbelasting betalen op die erfenis. Gelukkig zijn er belangrijke uitzonderingen in het Vlaamse Gewest:

1. Indien je al een jaar feitelijk samenwoont (en een gemeenschappelijk huishouden hebt), bedraagt de erfbelasting evenveel (of weinig) als bij gehuwden. Zie ook Erfbelasting bij ongehuwd samenwonen.
2. Indien je (wettelijk of) drie jaar feitelijk samenwoonde, moet er zelfs helemaal geen belasting op de geërfde gezinswoning betaald worden. Dit heet de vrijstelling van erfbelasting op de gezinswoning in het Vlaams Gewest

Let op: er is nog altijd een testament nodig om te erven als feitelijk samenwonende!

Raadpleeg de notaris over een tontinebeding in de aankoopakte van de woning, een testament of een andere oplossing om jouw feitelijke partner te beschermen.

Wat zit er nu in die erfenis van een feitelijk samenwonende persoon?

• De eigen inkomsten en eigen bezittingen van de overledene maken deel uit van de nalatenschap. 
• Verder ook de helft van wat gemeenschappelijk aangekocht werd.
• Opgelet: spullen waarvan niet aangetoond kan worden van wie van beiden ze zijn, vallen -voor minstens de helft- in de erfenis. De langstlevende partner is die dus kwijt. Tegenover schuldeisers van de overledene is het nog moeilijker: factuur én bewijs dat langstlevende ze betaalde zijn nodig om die zaken te kunnen behouden. Kan dat niet bewezen worden, dan mogen de schuldeisers zelfs àlle (i.p.v. de helft ervan) inboedel meenemen.

Erfenis wettelijk samenwonende

Wanneer je een verklaring van samenwoning hebt afgelegd voor de ambtenaar van de burgerlijke stand, ben je wél automatisch elkaars erfgenaam. Dit erfrecht voor wettelijk samenwonenden is echter beperkt: je erft enkel het levenslang vruchtgebruik op de gezinswoning en huisraad, níet de volle(dige) eigendom (enkel op jouw eigen helft van de woning) en ook geen andere bezittingen.

Een testament of andere oplossing (tontine,…) is dus meestal toch aangewezen tussen wettelijk samenwonenden.

Wanneer er geen kinderen zijn, kunnen wettelijk samenwonenden elkaar daarbij onbeperkt begunstigen. Je hoeft dus geen rekening te houden met ouders die nog zouden leven, terwijl louter feitelijk samenwonenden daardoor wel beperkt zijn. 

Wat successierechten of erfbelastingen betreft, is er tenslotte géén verschil tussen wettelijk samenwonenden en gehuwden: een wettelijk samenwonende moet –in tegenstelling tot een feitelijk samenwonend iemand- niet méér betalen dan een gehuwde.

Bijdiscussies over de erfenis van een samenwonende of een conflict metschuldeisers, maakt een goede advocaat het verschil. Plaats nu jouw zaak vrijblijvend en anoniem en kom in contact!