Ouderlijk gezag

Wat is het ouderlijk gezag?

Het ouderlijk gezag is het gezag dat de meerderjarige ouders over het minderjarige kind mogen en moeten uitoefenen. Het ouderlijk gezag stopt bij ontheffing of ontzetting uit het ouderlijk gezag, en uiteraard als het kind volwassen is. Als het ouderlijk gezag door anderen dan de ouders wordt uitgeoefend, dan spreekt men van voogdij, tenzij bij adoptie.

Degenen die gezag hebben over een kind:

Ouders tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap, ook als het kind geboren wordt binnen een jaar na beëindiging van dat huwelijk of partnerschap
Als de ouders gescheiden zijn maar ze hebben wel al kinderen, blijven ze samen het gezag voortzetten, tenzij bij de echtscheiding het gezag aan één ouder wordt toegekend
Ook samenwonende partners kunnen het gezag uitoefenen, de vader moet het kind echter wel erkend hebben
Een stiefouder kan samen met een ouder gezamenlijk gezag uitoefenen

Ontzetting uit het ouderlijk gezag

In België wordt de ontzetting uit het ouderlijk gezag geregeld door artikels 32 tot 35 van de Wet op de Jeugdbescherming. Ze kan uitgesproken worden door de Jeugdrechtbank op vordering van het openbaar ministerie indien :

De vader of de moeder veroordeeld is tot een criminele of correctionele straf wegens een strafbaar feit gepleegd op zijn kind of met behulp van een van de kinderen
De vader of de moeder de gezondheid, de veiligheid of de zedelijkheid van het kind in gevaar brengt, door slechte behandeling, misbruik van gezag, kennelijk slecht gedrag of erge nalatigheid
De vader of de moeder huwt met een persoon die van het ouderlijk gezag is ontzet.

De ontzetting geldt niet per definitie ten aanzien van alle kinderen. De jeugdrechter kan zijn uitspraak inderdaad beperken tot één of enkele kinderen, en kan er ook voor kiezen om slechts een gedeeltelijke ontzetting uit te spreken.

Volledige ontzetting

Dit slaat op alle rechten die uit het ouderlijk gezag voortvloeien. Dit betekent voor de ouder ten aanzien van de kinderen voor wie de ontzetting is uitgesproken :

Dat de kinderen niet bij hem of haar kunnen verblijven of door hem of haar opgevoed kunnen worden
Dat hij of zij de kinderen niet meer kan vertegenwoordigen, geen toestemmingen meer kan verlenen voor hun handelen of om hun goederen te beheren
Dat hij of zij is uitgesloten van het recht van genot van de goederen van de kinderen
Dat hij of zij is uitgesloten van het recht om levensonderhoud van zijn kinderen te vorderen
Dat hij of zij is uitgesloten van het recht om hun nalatenschap geheel of gedeeltelijk te verkrijgen
Dat hij of zij geen voogd, pleegvoogd, toeziende voogd, lid van een familieraad, curator of speciaal raadsman van de moeder-voogdes kan zijn. Het recht om toe te stemmen in de adoptie van zijn kind blijft echter bestaan, tenzij de jeugdrechter dit uitdrukkelijk zou verbieden.

Gedeeltelijke ontzetting slaat op de rechten die de rechtbank bepaalt.

Provoogd

De provoogd is de persoon die door de jeugdrechtbank wordt aangewezen om de rechten uit te oefenen waaruit de ouders of één van hen ontzet worden en om de uit deze rechten voortvloeiende verplichtingen na te komen. Vader en moeder worden voor die aanstelling wel gehoord door de jeugdrechtbank.

Wanneer slechts één van de ouders uit de ouderlijke macht is ontzet, wijst de jeugdrechter in principe de andere ouder aan om hem te vervangen, tenzij dit niet in het belang van de minderjarige zou zijn.