Aandeelhoudersovereenkomst

Wat is een aandeelhoudersovereenkomst?

Een aandeelhoudersovereenkomst is een contract tussen aandeelhouders waarin bepaalde afspraken over allerlei vennootschapszaken vastgelegd worden, die noch in de wet noch in de staten van de vennootschap geregeld zijn.

Wanneer heb je het nodig?

U heeft zojuist een vennootschap opgericht? Van harte proficiat! Ook al is een aandeelhoudersovereenkomst niet juridisch verplicht, toch is het een must om een aandeelhoudersovereenkomst op te stellen. Een aandeelovereenkomst brengt ongetwijfeld vele voordelen met zich mee:

• Zo kunnen aandeelhouders wel eens verschillende belangen hebben, niet alleen tegenover andere aandeelhouders, maar ook tegenover de vennootschap. Zonder aandeelhoudersovereenkomst ontstaan er dus vaak conflicten. Door een aandeelhoudersovereenkomst wapent u zich tegen elke hapering in de relatie tussen aandeelhouders én tevens tussen bedrijfsleiders en investeerders.
• Ook worden alle aandeelhouders op deze manier gedwongen om over een aantal belangrijke zaken na te denken en afspraken te maken.  Zo  komt er duidelijkheid over de rechten en plichten van alle partijen. Voorbeelden hiervan zijn: wat moet er gebeuren bij overlijden of langdurige ziekte? Hoe vindt de overdracht van aandelen plaats? Wat is de winstverdeling onder de aandeelhouders…
• Het is belangrijk om tevens op dat een aandeelhoudersovereenkomst flexibel is ten opzicht van statuten

Wat moet je allemaal overeenkomen?

Welke afspraken kan ik maken via een aandeelhoudersovereenkomst? Zaken die veelal onvoldoende geregeld zijn in de wet of de statuten en die typisch via een aandeelhoudersovereenkomst worden vastgelegd, zijn onder andere de volgende:

• Overdraagbaarheid van aandelen
  • Wat gebeurt er met de aandelen van een medevennoot wanneer deze overlijdt? Is het de bedoeling dat zijn of haar erfgenamen toetreden tot de vennootschap of is dit net niet de bedoeling?   
  • Wat gebeurt er wanneer een medevennoot langdurig ziek is?
  • Indien een medevennoot zijn of haar aandelen wilt verkopen, wenst u dan dat deze aandelen eerst te koop worden aangeboden aan u en de overige vennoten? Wordt bij een verkoop van aandelen tussen vennoten een specifieke vooraf vastgestelde waarderingsmethode toegepast?
• Kan een minderheidsaandeelhouder verplicht worden zijn aandelen mee te verkopen wanneer er een derde kandidaat koper is die slechts 100% van de aandelen van de vennootschap wenst te kopen?
  • Heeft een minderheidsaandeelhouder het recht zijn aandelen mee te verkopen aan een derde kandidaat overnemer, wanneer een meerderheidsaandeelhouder al zijn aandelen verkoopt aan deze derde kandidaat overnemer?
• Winstbestemming
  • Heeft u een bepaalde dividendpolitiek voor ogen? Wenst u dat er jaarlijks een bepaald dividend wordt uitgekeerd?
    • bv. overeenkomen niet enkel een wettelijke reserve aan te leggen, maar jaarlijks bv. 50% van de winst te reserveren. U kunt evengoed afspreken om geen dividenden uit te keren tot er een bepaalde eigen vermogensbuffer aangelegd is of omgekeerd, om alle winsten uit te keren aan de aandeelhouders.
• Bestuur
  • Heeft iedere vennoot recht op de benoeming van een zaakvoerder of bestuurder? Een zaakvoerder of bestuurder kan door de algemene vergadering ontslagen worden met een gewone meerderheid van stemmen, wenst u zich hiertegen te beschermen?
  • Zijn er bepaalde belangrijke beslissing (‘sleutelbeslissingen’) waarvoor een bijzondere meerderheid of zelfs unanimiteit vereist is binnen het bestuursorgaan of de algemene vergadering?
• Geschillenregeling
  • Wat gebeurt er wanneer er zich binnen de vennootschap op het niveau van het bestuursorgaan of de algemene vergadering een geschil voordoet, waardoor de werking van de vennootschap in het gedrang komt? Moet er in dit geval een specifieke bemiddelingsprocedure worden voorzien?
• Indien u samen met uw zakenpartner(s) reeds een vennootschap heeft opgericht, is het aangewezen even na te gaan of bovenstaande zaken reeds voldoende geregeld zijn via de statuten.

Extra clausules

• Volgrecht/volgplicht
  • Een volgrecht biedt de mogelijkheid om uw aandelen samen met de andere aandeelhouder te verkopen aan een derde, tegen dezelfde prijs en voorwaarden. Wilt u uw medevennoot dwingen om zijn aandelen ook te verkopen, als u een derde-koper vindt die een zeer goede prijs wil betalen voor al de aandelen van uw vennootschap? Dan kan er een volgplicht in de aandeelhoudersovereenkomst worden opgenomen.
• Goedkeuringsclausule
  • De overdracht van aandelen afhankelijk gesteld kunnen worden van de goedkeuring van een persoon of een college.
• Blokkeringsclausules
  • Zorgen ervoor dat aandeelhouders overeenkomen hun aandelen gedurende een bepaalde periode niet over te dragen.
• Concurrentiebeding/niet-afwevingsbeding
  • Maak nu al afspraken over het dividendbeleid. Voorzie een niet-concurrentiebeding, anders kan een bestuurder het bedrijf na het einde van zijn mandaat (bv. na een verkoop) wel beconcurreren.
• Voorkooprecht
  • Voorzie een voorkooprecht ingeval één aandeelhouder wil uitstappen. Via een volgrecht bent u er daarnaast zeker van dat u op dat moment tegen dezelfde voorwaarden mee kunt verkopen. Een volgplicht geeft uzelf de zekerheid (mits bepaalde voorwaarden) om desgewenst 100% van de aandelen te kunnen verkopen.
• Hoe uit een dispuut komen?
  • deadlock-clausule
    • aandeelhouders maken wederzijds en onherroepelijk de belofte om hun aandelen aan elkaar te vervreemden indien men na herhaaldelijke pogingen niet uit de situatie komt.
  • wipaandelen
    • kunnen aandeelhouders hun aandelen aan een derde geven die het vertrouwen krijgt om met die aandelen op de algemene vergadering te stemmen.
• Via een bindende derdebeslissing kan men aan iemand de bevoegdheid geven om de beslissing te nemen. Dit is niet evident en neemt het twistpunt niet weg.
• Geheimhoudingsbeding

Tips

• Besluitvorming zo omstandig mogelijk regelen. Ook bijvoorbeeld schrijven wat er moet gedaan worden wanneer iemand arbeidsongeschikt is.
• Bij ziekte van een aandeelhouder kan het zo zijn dat een ander zijn taken en bevoegdheden (tijdelijk) overneemt. De valkuil hierbij is dat uitbetaling van de beloning van de aandeelhouder blijft doorgaan. Dit kan gevolgen hebben voor de financiële gezondheid van de onderneming. Aan te raden is om in de aandeelhoudersovereenkomst af te spreken deze beloning na een aantal maanden stop te zetten, of gedeeltelijk uit te keren.
• De situatie kan zich voordoen dat een aandeelhouder de samenwerking wenst te beëindigen vanwege bijvoorbeeld onderlinge geschillen of persoonlijke redenen. Deze beëindiging kan een lange staart krijgen van procedures voor de rechter indien hiervoor niets of niet duidelijk genoeg is geregeld in de aandeelhoudersovereenkomst. Wie bepaalt in dat geval hoe de aandelen gewaardeerd worden en aan wie mogen ze worden verkocht? De zogenaamde exit-regeling biedt hierin een uitkomst

Wettelijk voorkooprecht in een bvba?

• Dat is een wijdverbreid misverstand. In een bvba is ­alleen voorzien dat u een medevennoot kunt ­verbieden om zijn aandelen aan een ‘derde’ te verkopen. Dat wil echter niet zeggen dat u een medevennoot die zijn ­aandelen van de hand wil doen, kunt verplichten om zijn aandelen aan u te verkopen. Strikt genomen heeft u geen voorrang op een ‘externe’ kandidaat-­koper. Uw medevennoot kan dus op zoek gaan naar een ­andere kandidaat die wél aanvaardbaar is.
• Het feit dat u een verkoop kunt tegenhouden, ­betekent trouwens niet dat de vennoot die wil uitstappen u ­zonder meer kan verplichten om zijn aandelen dan maar zelf over te kopen, bv. tegen de prijs die de ­externe ­kandidaat-koper ervoor wilde betalen. U mag m.a.w. blokkeren, zonder dat u zelf verplicht bent om te ­kopen.
• Dat blokkeringsrecht kent zijn grenzen
• Sowieso kan iedere vennoot zijn aandelen overdragen aan zijn echtgeno(o)t(e), zijn kind(eren) en/of een andere vennoot.
• In bepaalde gevallen is het zelfs mogelijk dat een ­vennoot zijn aandelen verkoopt aan een ‘derde’, zonder dat iedere medevennoot die verkoop kan blokkeren. Het volstaat immers – zonder rekening te houden met de over te dragen aandelen – dat minstens de helft van de vennoten die samen 3/4 van de aandelen in handen hebben, met de verkoop instemmen. Stel bv. dat in uw bvba de aandelen verdeeld zijn onder drie vennoten, in de verhouding 40/45/10. Het volstaat dat de vennoot met 40 aandelen toestemming krijgt van de vennoot met 45 aandelen om zijn aandelen te verkopen aan een ‘derde’. De vennoot met 10 aandelen zal die verkoop niet kunnen blokkeren.