Gevangenis

Wat is een gevangenis?

Een gevangenis of een penitentiaire inrichting is een gebouw waar gedetineerden of gevangene zijn gevangenisstraf moet uitzitten. Andere woorden voor gevangenis zijn bak, cel, arresthuis, strafhuis, ….

België telt 34 gevangenissen, waarvan 16 in Vlaanderen, 16 in Wallonië en 2 in Brussel. Het beheer is in handen van het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen.

Het grootste doel van de gevangenis is het beveiligen van de bevolking tegen gevaarlijke geachte personen met strafrechtelijk achtergrond. Een andere doel is het verblijf in een gevangenis bedoeld als voorbeeldfunctie naar andere potentiële overtreders. Nog een ander doel is het vergroten van de kans van de gevangene op een succesvolle terugkeer in de maatschappij. Dit wordt aan de hand van scholing, werkervaring of therapie bijgestuurd. Natuurlijk geldt het laatste niet voor levenslang gestraften.

Soorten gevangenissen

• De gesloten gevangenissen zijn beter bekend als de ‘klassieke’ gevangenissen met alle nodige bewakingsmiddelen en veiligheidsvoorzieningen, zoals een omheiningsmuur, tralies, veiligheidsdetectie, enz. Hier brengen de gedetineerden het grootste deel van hun tijd in de cel door.
• In de halfopen gevangenissen kunnen gedetineerden overdag in werkplaatsen van de gevangenis of buiten de gevangenis werken. ’s Nachts blijven zij wel verplicht in hun cel.
• In de open gevangenissen gelden minder strenge veiligheidsmaatregelen. Gedetineerden die hier verblijven, aanvaarden vrijwillig een opvoedingsregime met minieme dwangmiddelen.

Gevangenisstraf

Een gevangenisstraf of een celstraf is een straf dat je in de gevangenis moet uitzitten en die normaal wordt opgelegd door een bevoegde rechter.

Werkstraf

Een werkstraf is ook een vorm van strafvoering waarbij de rechter de beklaagde veroordeelt tot het uitvoeren van een bepaalde activiteit ten bate van de samenleving en dit in uw vrije tijd.

De rechter kan aanduidingen geven over de concrete invulling van de werkstraf om bijvoorbeeld een verband te garanderen tussen de aard van de feiten en de aard van het werk dat u moet uitvoeren.

Duur

Een werkstraf kan minimum 20 uur en maximum 300 uur duren. Binnen de 12 maanden na de veroordeling moet deze straf uitgevoerd worden, tenzij uitzonderlijke omstandigheden een verlenging zouden rechtvaardigen (bijvoorbeeld in het geval van ziekte of arbeidsongeschiktheid)

Plaats

De werkstraf kan enkel worden uitgevoerd bij openbare diensten van de Staat, de gemeenten, de provincies, de gemeenschappen of de gewesten, verenigingen zonder winstoogmerk of bij stichtingen met een sociaal, wetenschappelijk of cultureel oogmerk. Concrete voorbeelden hiervan zijn technische gemeentediensten, groendiensten, bejaardentehuizen, natuurverenigingen en bibliotheken.

Opvolging

Tijdens het uitvoeren van de werkstraf wordt de veroordeelde opgevolgd door een justitie assistent die je in eerste instantie helpt bij het vinden van een arbeidsplaats en die ook zal nachecken of je alle moeite en tijd steekt in de uitvoering van werkstraf.

De justitie assistent moet hierover een verslag uitbrengen bij de probatiecommissie. De probatiecommissie is immers de bevoegde instantie die toeziet op de manier waarop u de werkstraf uitvoert (bijvoorbeeld uw aan- of afwezigheden, stiptheid, …). Bij problemen, zal de justitie assistent dit ook onmiddellijk melden aan de probatiecommissie die u dan op een zitting kan oproepen.

De probatiecommissie zendt een verslag van de zitting aan de procureur des Konings. Op basis van dit verslag kan de procureur des Konings beslissen om de vervangende straf, die door de rechter werd voorzien, uit te voeren. Hij kan eventueel beslissen om deze vervangende straf niet volledig uit te voeren. De procureur houdt daarbij rekening met aantal uren van de werkstraf dat u wel hebt gepresteerd.

Opschorting van de uitspraak

'Opschorting' betekent dat de rechter, met instemming van de beklaagde, de strafbare feiten bewezen acht, maar geen veroordeling uitspreekt, bijvoorbeeld omdat de beklaagde zijn schade hersteld heeft.

Naargelang er speciale voorwaarden worden gekoppeld aan deze 'opschorting' of niet, spreekt men van een 'gewone opschorting' of van een 'probatieopschorting'.

Uitstel van de tenuitvoerlegging van de straf

'Uitstel' betekent dat er wel een straf uitgesproken wordt, maar dat deze niet uitgevoerd wordt.

Men spreekt dan van een 'gewoon uitstel' of van een 'probatie-uitstel'.

Voorwaarden

• Je hebt een misdrijf gepleegd en de rechter heeft geoordeeld dat je aan de wettelijke voorwaarden voor een opschorting of een uitstel van de straf voldoet.
• Je leeft gedurende een periode van één tot vijf jaar de voorwaarden na die vermeld zijn in het vonnis.
• Je wordt begeleid door een justitie assistent (zoals bij het penitentiair verlof)

Uitgaansvergunning

Een uitgaansvergunning is het recht dat je kan krijgen om de gevangenis voor een maximum van 16 uur per dag te verlaten. Deze toekenning kan enkel gebeuren door de minister van Justitie via de Directe Detentiebeheer (DDB).

Twee soorten UV’s

• Occasionele uitgaansvergunning: kan op elke moment aangevraagd worden om sociale, morele, juridische, familiale, professionele, … belangen te behartigen of voor medisch onderzoek of behandeling.
• Periodieke uitgaansvergunning: kan ten vroegste twee jaar voor de mogelijk VI-datum (voorwaardelijke invrijheidsstelling) aangevraagd worden om de sociale re-integratie voor te bereiden.

Voorwaarden

• Er mogen geen tegenaanwijzingen zijn zoals bv de verdenking dat de betrokken zijn straf zal ontlopen, nieuwe feiten zal plegen of het slachtoffer zal verontrusten.
• Uitvoering van de straf loopt door en telt dus ook mee als straf.
• De betrokkene moet instemmen met de voorwaarden.
• De betrokkene moet ook voldoen aan de tijdsvoorwaarden die verbonden zijn aan de uitgaansvergunning.
• Als de betrokkene illegaal is in België, mag gij geen uitgaansvergunning noch een penitentiair verlof krijgen.

Op dat laatste geldt wel een uitzondering. Zo blijft een uitgaansvergunning mogelijk om de ‘sociale, morele, juridische, familiale, opleidings- of professionele belangen te behartigen die de aanwezigheid van de veroordeelde buiten de gevangenis vereisen’ en om ‘een medisch onderzoek of een medische behandeling buiten de gevangenis te ondergaan’.