Vakbond

Wat is een vakbond?

Een vakbond – ook wel syndicaat of vakvereniging genoemd – vertegenwoordigt de werknemers van een bedrijf en verdedigt hun belangen. Het syndicaat komt tussen de werkgever en werknemers wanneer er een conflict is over de toepassing van reglementen en overeenkomsten over individuele en gezamenlijke werkomstandigheden. Een syndicaat kan je rechten verdedigen op het vlak van werk en werkloosheid.

Om door een syndicaat beschermd te worden, moet je er lid van zijn en dus lidgeld betalen. Er bestaan verschillende syndicaten in België:

Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV-FGTB)
Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV – CSC)
Liberale vakbond (ACLVB – CGSLB)
Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België (ACLVB)
Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel (NCK)
Nationale Unie der Openbare Diensten (NUOD)
Algemene Federatie van Financiën en Telecommunicatie (AFFT)
Onafhankelijke Vakbond voor Spoorwegpersoneel (OVS)
Nationaal Syndicaat voor Politie- en Veiligheidspersoneel (NSPV)
Neutrale en Onafhankelijke Vakbond (Neutr-On)
Zelfstandigenbond (ZEBO)

Waarvoor/wanneer heb je het nodig?

De vakbond onderhandelt namens de leden met de werkgever of daarvoor aangewezen partij, zoals de werkgeversvereniging, over collectieve arbeidsvoorwaarden. Dit kunnen bijvoorbeeld zijn: loon, vergoedingen, werktijden en rusttijden. Daarnaast kan de vakbond met de (vertegenwoordiger van) werkgevers onderhandelen over de werkomstandigheden en meer in het algemeen de rechten en plichten van de werknemers. Ook treedt de vakbond op om de belangen van leden te behartigen bij bijvoorbeeld ontslag en reorganisatie, en kunnen vakbonden (arbeids)juridische bijstand en advies geven aan hun leden. Ook komt de vakbond meer in het algemeen op voor de verdediging van de geldende maatschappelijke waarden en normen ten aanzien van mens en arbeid.

Eén van de wapens is de staking. Het gebruik van het stakingswapen dient proportioneel te zijn. Sommigen zien het als chanteren van werkgevers door te staken of te dreigen met staking. Door te staken wordt immers het bedrijf schade toegebracht. Bij sommige stakingen wordt zelfs het openbare leven verstoord (denk aan stakingen waarbij het openbaar vervoer wordt platgelegd, snelwegen geblokkeerd worden of industriezones met wegblokkeringen worden afgezet). Vooral bij publieksonvriendelijke stakingsacties door diensten als bijvoorbeeld de brandweer kan de verontwaardiging bij het publiek groot zijn. Werknemers die niet willen staken worden soms door de stakers gedwongen het werk toch neer te leggen. Echter zijn er ook publieksvriendelijke actiemiddelen zoals het niet controleren van vervoersmiddelen in de trein of het, door de politie, niet beboeten van kleine overtredingen.

Vakbonden hebben over het algemeen de rechtsvorm van een vereniging. In België zijn vakbonden echter bij bijzondere bepaling géén rechtspersoon.